Język praindoeuropejski - Ciekawostki językoznawcze

Język praindoeuropejski

Język praindoeuropejski (pie.) to hipotetyczny język będący przodkiem wszystkich języków z rodziny indoeuropejskiej. Nie jest poświadczony bezpośrednio (nie mamy żadnych zapisanych tekstów w tym języku), ale rekonstruuje się go za pomocą metody porównawczej. Formy praindoeuropejskie – jak wszystkie formy rekonstruowane – poprzedza się gwiazdką (*). Czas i miejsce używania języka praindoeuropejskiego są sporne, ale najczęściej przyjmuje się jedną z trzech hipotez:

1. 4500-3500 przed Chr., step na północ od Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego, dzisiejsza wschodnia Ukraina, południowa Rosja i zachodni Kazachstan (teoria kurhanowa)
2. 7000-6000 przed Chr., Anatolia – dzisiejsza Turcja (hipoteza anatolijska)
3. 5000-4000 przed Chr., Armenia, północno-zachodni Iran (hipoteza ormiańska)

Fonologia

Fonemy języka języka pie. można podzielić na trzy grupy:

1. obstruenty: głoski, które nigdy nie pełnią funkcji ośrodka sylaby
2. samogłoski: głoski, które zawsze pełnią funkcję ośrodka sylaby
3. sonanty (sonoranty, rezonanty): głoski, które czasem pełnią funkcję ośrodka sylaby, a czasem nie

Obstruenty

Głoski zwarte:

	bezdźwięczna	dźwięczna	dźwięczna przydechowa
wargowe	p	(b)	b^h
zębowe	t	d	d^h
palatowelarne	ḱ	ǵ	ǵ^h
welarne	k	g	g^h
labiowelarne	k^u̯	g^u̯	g^u̯h

(głoska *b jest bardzo rzadka i nie ma pewności co do tego, czy w ogóle istniała w prajęzyku)

szczelinowe: *s (i alofon *z)
“laryngalne”: *h₁, *h₂, *h₃ – zob. teoria laryngalna

Samogłoski

krótkie	długie
e	ē
o	ō
(a)	(ā)

Niektórzy (tzw. szkoła lejdeńska, np. Lubotsky, Kortlandt) uważają, że nie było w ogóle pie. *a i *ā. Pozostali uważają, że były, ale były bardzo rzadkie.

Sonanty

zgłoskotwórcze	niezgłoskotwórcze
i	i̯
u	u̯
r̥	r
l̥	l
m̥	m
n̥	n

Głoskę i̯ w tradycji anglosaskiej zapisuje się jako y (wymowa: jak polskie j).
Głoskę u̯ w tradycji anglosaskiej zapisuje się jako w (wymowa: jak polkie ł).

Struktura rdzenia praindoeuropejskiego

(w przygotowaniu)
(zob. apofonia praindoeuropejska [link])

Gramatyka języka praindoeuropejskiego

(w przygotowaniu)