Nazwa koronawirus pochodzi stąd, że osłonka pojedynczej cząstki wirusowej pokryta jest serią małych, przypominających żarówki struktur, co wygląda jak korona lub wieniec.
A czy wiecie, że słowo korona jest spokrewnione ze słowami krzywy i krąg?
Język polski zapożyczył słowo korona z łacińskiego corōna, co oznaczało ‘wieniec’ – taki, jakim nagradza się atletów i jaki noszą bogowie.
A łacina zapożyczyła to słowo z greckiego korṓnē, co oznaczało nie tylko ‘wieniec’, ale także różne inne rzeczy zakrzywione, np. ‘czubek łuku’, ‘klamka’, a także ‘wrona’ (być może od jej zakrzywionego dzioba).
Słowo to pochodzi bowiem od praindoeuropejskiego rdzenia *(s)ker- ‘kręcić, krzywić, giąć’.
Od tego samego rdzenia *(s)ker- pochodzi w grece także słowo kírkos ‘koło, krąg’, które też zostało zapożyczone do łaciny – jako circus ‘koło, okrągła budowla, cyrk’, a stamtąd np. do polskiego ‘cyrk’ (a łacińskie zdrobnienie circulus zostało zapożyczone np. do angielskiego circle ‘koło’).
W łacinie od rdzenia *(s)ker- pochodzą – oprócz pożyczek z greki – także słowa rodzime. One także są związane z zakrzywieniem:
-
- curvus ‘krzywy’, stąd np. włoskie i hiszpańskie curva ‘zakręt’ (nie mylić z pewnym znanym słowem polskim…)
- carcer ‘koło > zamknięcie > więzienie’, stąd polskie karcer
W językach germańskich od rdzenia *(s)ker- pochodzą słowa mające dawniej h (w pragermańskim *k przechodziło w *h), które jednak później zanikało:
-
- staroangielskie hring, dziś angielskie ring ‘krąg; pierścień’
- niemieckie Ring ‘krąg; główny plac miasta’, zapożyczone do polskiego jako rynek
W języku polskim od rdzenia *(s)ker- pochodzą:
-
- krzywy
- krąg
- kurczyć (pierwotnie: ‘skręcać, zginać, ściągać’)
- krzesło (pierwotnie: ‘coś skręconego, splecionego, plecionka’)
- kark (pierwotnie: ‘to, co się obraca, kręci’)
Miejmy więc nadzieję, że koronawirus się skurczy i nie poskręca nam karków 😉