Prawo Grimma - Ciekawostki językoznawcze

Prawo Grimma

Prawo Grimma (prawo Raska, prawo Raska/Grimma) – zjawisko, które zaszło w języku pragermańskim, polegające na tym, że pgerm. spółgłoski zwarte zmieniły swój sposób artykulacji:

- spółgłoski zwarte bezdźwięczne stały się spółgłoskami szczelinowymi bezdźwięcznymi
- spółgłoski zwarte dźwięczne stały się spółgłoskami zwartymi bezdźwięcznymi (straciły dźwięczność)
- spółgłoski zwarte dźwięczne przydechowe stałe się spółgłoskami dźwięcznymi nieprzydechowymi (straciły przydech)

T > Þ bezdźwięczne > szczelinowe	D > T dźwięczne > bezdźwięczne	D^h > D dźwięczne przydechowe > dźwięczne
p > f	b > p	b^h > b
t > þ	d > t	d^h > d
ḱ > x	ǵ > k	ǵ^h > g
k > x	g > k	g^h > g
k^ṷ > x^ṷ	g^ṷ > k^ṷ	g^ṷh > g^ṷ

Przykłady:

praindoeuropejski	angielski	polski	łacina
*pelh₂‐ ‘płaski’	field	pole	plānus
*trei̯es ‘trzy’	three	trzy	tres
*h₂ebl- ‘jabłko’	apple	jabłko
*du̯óh₁ ‘dwa’	two	dwa	duo

Prawo Grimma nie zachodziło, gdy spółgłoska bezdźwięczna była poprzedzona s:

pie. *steh₂- ‘stać’ > ang. stand

W zbitkach spółgłosek zwartych tylko pierwsza spółgłoska ze zbitki ulegała prawu Grimma:

pie. *oḱtṓṷ ‘osiem’ > stang. eahta > ang. eight