„Ciekawostki” na YouTube mają już 1000 subskrypcji! 
A czy wiecie, że słowo tysiąc jest spokrewnione ze słowem… tyć?
Szczególnie wielu gości przybyło w ostatnich kilku dniach – witam wszystkich serdecznie
A przyczynił się do tego kanał SurReaktor, który w tym filmie polecił „Ciekawostki” – wielkie dzięki! Jeśli nie znacie jego kanału i fanpejdża, zajrzyjcie – gość mówi sporo o języku, zwłaszcza o tłumaczeniach, a przy tym jest bardzo sympatyczny, na luzie i z dystansem do siebie A skoro tysiąc… czy wiecie, że słowo tysiąc jest spokrewnione ze słowem… tyć?
Nasi praindoeuropejscy przodkowie zapewne umieli liczyć do stu, ale nie wiemy, czy umieli liczyć do tysiąca. Nie ma w języku praindoeuropejskim jednego, ogólnego słowa, które oznaczałoby ‘tysiąc’. Może wówczas stosowanie tak dużych liczb nie było jeszcze potrzebne.
Dlatego w poszczególnych podrodzinach słowa oznaczające ‘tysiąc’ wywodzą się od różnych rdzeni (a czasem są zapożyczeniami). Na przykład:
-
- łacińskie mille,
- greckie khī́lioi,
- sanskryckie sa-hásram
wywodzą się od praindoeuropejskiego*ǵʰes-lo- ‘dłoń, garść’. Być może chodziło tu o ilość ziarna, którą można wziąć dłonią. A dłonią można wziąć bardzo wiele ziaren, więc z czasem to słowo zaczęło oznaczać ‘bardzo wiele’, a potem – konkretnie – ‘tysiąc’.
Inaczej jest ze słowami:
-
- germańskimi, np. angielskie thousand, niemieckie Tausend,
- bałtyckimi, np. litewskie tū́kstantis,
- słowiańskimi, np. polski tysiąc.
One wywodzą się ze złożenia *tuh₂s-ont- lub *tuh₂s-ḱm̥to-, gdzie:
-
- pierwsza część, *tuh₂s-, pochodzi od rdzenia *teu̯h₂-, który oznaczał ‘puchnąć, nabrzmiewać, stawać się grubym, stawać się silnym’. Z tego samego rdzenia pochodzi polski czasownik tyć, przymiotnik tłusty i rzeczowniki tył i tułów (oba pierwotnie znaczące ‘coś nabrzmiałego’).
- druga część to albo *-ont-, czyli przyrostek tworzący imiesłów (polskie „-ąc-”), albo słowo *ḱm̥tóm, czyli ‘sto’.
A zatem nasz tysiąc to pierwotnie albo po prostu „puchnący, pęczniejący” (może w domyśle: ‘puchnąca liczba, zwiększająca się liczba’), albo „nabrzmiała setka”, „tłusta setka”, „utyta setka”.
„Ciekawostki” życzą Wam na Święta tysiąca pysznych potraw!
A już niedługo – nowy film na „Ciekawostkowym” kanale